dr Piotr Konderak
Instytut Filozofii UMCS

Między umysłem, mózgiem i maszyną. O kognitywistyce

Prezentacja do pobrania: 

Większość ludzi bez specjalnego wysiłku rozwiązuje codzienne „problemy”: przygotowuje kawę, odnajduje drogę do pracy czy szkoły, rozśmiesza innych żartami. Te – jak się wydaje – proste czynności wymagają skomplikowanych mechanizmów stojących za nimi. Zastanowimy się, jak zdolności te wyjaśniają: filozof umysłu, psycholog, neurobiolog i jak te wyjaśnienia ze sobą pogodzić. Spróbujemy odpowiedzieć na pytanie czy i w jakim zakresie komputer poradzi sobie z tym zadaniem. A jeśli tak, to czy odpowiednio zaprogramowany robot „naprawdę” rozwiązuje problemy, naśladuje kogoś czy tylko mechanicznie wykonuje rozkazy? Na te i inne pytania związane z umysłem, mózgiem i tzw. sztuczną inteligencją odpowiada dziedzina wiedzy zwana kognitywistyką.

Zastanów się jak rozwiązywał(a)byś poniższe problemy:

• Masz 3 pudełka. W każdym z nich umieszczono po 2 mniejsze pudełka, a w nich jeszcze po 4 całkiem małe pudełka. Ile pudełek w sumie posiadasz? 13? 21? 24? 33? [Whimbey, Lochhead 1999]
• Połącz 9 kropek za pomocą czterech kresek, nie odrywając ołówka od kartki. Czy można to zrobić używając tylko trzech kresek? A tylko jednej kreski?
  .    .    .
  .    .    .
  .    .    .
• Anagram: odpowiednio przestawiając litery, utwórz sensowne słowo:
   CJIEPYZRAL
• Zadanie polega na wykryciu analogii (podobieństwa) łączącej dwie pary słów. Słowa w pierwszej parze są w takiej samej relacji do siebie, jak trzecie do brakującego, czwartego słowa:
  szewc – but; księgowa – ………………..
  a) trzewik b) pantofel c) podatki d) zeznanie podatkowe
• Wieże Hanoi [Simon, Newell 1972]: Jak przejść od stanu początkowego do stanu końcowego przenosząc tylko jeden krążek na raz? Przyjmujemy, że krążki można jedynie umieszczać na prętach, nie wolno kłaść większego krążka na mniejszym.

  

• Problem „uszkodzonej szachownicy” (Wickelgren 1974): Czy można pokryć poniższą szachownicę klockami domina? (zakładamy, że jeden klocek pokrywa dwa pola szachownicy)

Z punktu widzenia kognitywistyki, od rozwiązań powyższych problemów ważniejszy jest ich sposób rozwiązywania. Jaki jest punkt wyjścia w każdej z powyższych sytuacji? Jaki jest cel? Jak przedstawić (reprezentować) problem tak, by najłatwiej sobie z nim poradzić? Jaką strategię obrać, by problem rozwiązać? Czy z tymi etapami związana jest aktywność określonych obszarów mózgu? Czy potrafimy przedstawić rozwiązanie w postaci algorytmu, tj. ciągu kroków, których realizacja gwarantuje rozwiązanie?

dr Piotr Konderak: adiunkt w Zakładzie Logiki i Filozofii Nauki UMCS, członek zespołu programowego kierunku kognitywistyka. Jego badania obejmują: systemy sztucznej inteligencji posługujące się językiem naturalnym, naturalne (jak człowiek) i sztuczne (jak komputer) systemy semiotyczne (tj. posługujące się znakami), problematykę świadomości. Jest sekretarzem Polskiego Towarzystwa Kognitywistycznego oraz członkiem Cognitive Science Society.